Ömür boyu Orta Dünya

Shire bizim nasıl kıymetlimizse, yazarın da gözbebeğiydi. Tolkien’in, babası öldükten sonra annesi ve erkek kardeşiyle yerleştiği Sarehole’e benzer burası.

Peter Jackson, üç “Lord of the Rings / Yüzüklerin Efendisi” filminden sonra Hobbit‘e de el atınca tuhaf bir heyecan duymuştuk. Önce Hobbit‘in üç film olacağını bilmiyorduk tabii. Sonradan, el kadar kitaptan da bir üçleme yapılacağını öğrendik. Yüzüklerin Efendisi’nden önce, farklı türde filmleriyle tanıdığımız Jackson’a itimatsızlık göstermiş, sonra da fena halde mahçup olmuştuk. Doğrusu, bir kere daha mırıl mırıl söylenip de lafımızı yemek istemedik. Peki, nedir? Oldu mu, olmadı mı?

Aslında olup olmadığı sizin nasıl bir Hobbit seyircisi olduğunuza bağlı. Filmi sadece sinemasal değerlere göre ölçüp biçiyorsanız, üç uzun filme sığmış bir ince kitap size fazla gelebilir. Bu tür filmlere itirazınız olmadığı halde Tolkien hayranı değilseniz, gene de sıkılmış olabilirsiniz. Ama Shire’ı köyünüz, Orta Dünya’yı da memleketiniz olarak benimsediyseniz, bir türlü bitmesin istersiniz. Ne de olsa, bir ara ömrümüzün Tolkien kitaplarıyla ve Jackson filmleriyle, kendi hayalhanemizin Orta Dünya’sında geçeceğinden kuşkulanıyorduk. Keşke geçseymiş. Orta Dünya bizim ana yurdumuzmuş.

“Yüzüklerin Efendisi” üçlemesini sinemaya aktaracak kişinin Peter Jackson olduğunu duyduğumuzda “yapar / yapamaz” ekipleri olarak ikiye ayrılmıştık. Ama ilk “Yüzüklerin Efendisi” filmi The Fellowship of the Ring / Yüzük Kardeşliği’ni (2001) izlemeye giden ‘yapamaz’cılar bile, filmin başındaki Hobbiton / Shire bölümüyle cepheden bir darbe yemiş ve teslim olmuştur herhalde. Masal diyarı Shire, Tolkien’in de rüyasıydı: Çıkın Çıkmazı, yaşlı Bilbo Baggins ve genç Frodo, büyücü Gandalf, Samwise Gamgee ile diğerleri… Sonra bu emsalsiz rüya da sona erdi tabii.

Hem Hobbit kitabını çok seven, hem de “Yüzüklerin Efendisi” serisinin kitap ve film olarak hayranı olan biri sıfatıyla, ne yalan söyleyeyim, An Unexpected Journey / Beklenmedik Yolculuk’u beklerken içim içimi yiyordu. Ne de olsa, John Rhys-Davies’in oynadığı Gimli, ilk üçlemede en sevdiğim karakterlerden biriydi. Dolayısıyla Yalnız Dağ’daki (Erebor) kayıp Cüce Krallığı’nı Ejderha Smaug’un elinden gerisingeri almak için Thorin Oakenshield (Meşekalkan) liderliğinde yola çıkacak on üç cücelik ekibin başına gelenleri beyazperdede izlemek için sabırsızlanıyordum.

Hobbit kısa bir kitap olduğu halde, onu filme çeken kişinin en başta aniden peydahlanan onca cüceyi, özellikle kitabı okumamış kişilere tanıtması gerekir. Onun için de, bizden olmayanlara biraz uzun gelen ilk yemek, şahsen bana da o cücelerle ilk kez yüz yüze gelme şansı tanımıştı. Onları tanımıyorduk, ama Bilbo’yu oynayan Martin Freeman önceleri Sherlock’un Watson’ı olarak, sonra da Fargo dizisinden aşinamızdı. Freeman, Bilbo için çok doğru bir seçim bence. Başka eski aşinalarımız da vardı: Gandalf, yaşlı Bilbo, Galadriel, Elrond, Legolas, Saruman, Frodo ve Gollum.

Dedik ya, Shire bizim nasıl kıymetlimizse, yazarın da gözbebeğiydi. Tolkien’in, babası öldükten sonra annesi ve erkek kardeşiyle yerleştiği Sarehole’e benzer burası: Yemyeşil, bereketli ve huzur içinde bir yer. Tolkien, çocukluğunun Sarehole’una hayalhanesinde sık sık dönmüştür. Köy yakınındaki bataklık, değirmen, değirmencinin onları kovalayan oğlu (Beyaz Ogr) da Hobbit’te ve “Yüzüklerin Efendisi”nde yer almıştır. Kralın Dönüşü’nün sonunda Saruman’ın ihanetinin ceremesini çekerek harap olan Shire ise, Tolkien için hem savaşın hem de sanayileşmenin yok ettiği eski yeşil İngiliz cennetlerini temsil eder.

Tolkien’in büyük mitolojisinin Birinci Dünya Savaşı muharebe alanlarından doğduğu ve Somme’da iki yakın arkadaşının ölümünün onu çok etkilediği de söylenir. Daha sonra ailesiyle oturdukları Birmingham’daki iki kule de “Yüzüklerin Efendisi” için ilham kaynağı olmuştur. Kendine ait bir dil yaratma isteği ise St. Edward’s Okulu yıllarına kadar uzanır.

Şu noktada cüce kutumuzu da açalım. On üç cüce çıkagelmiş. Kardeşlik sırasıyla: Fili, Kili; Oin, Gloin; Thorin Oakenshield (Meşekalkan); Dwalin, Balin; Bifur, Bofur, Bombur; Dori, Nori, Ori. Thorin Meşekalkan bu adı Moria muharebesinde aldı. İki kardeş Fili ile Kili, Thorin’in kızkardeşi Dis’in çocukları, yani onun yeğenleri. Aynı zamanda, cücelerin yaşça en küçük olanları. Oin ve Gloin de kardeş. Gloin’in ağırlığınca altın eden oğlu burada yok ama onu “Yüzüklerin Efendisi”nin Gimli’si olarak hatırlayacaksınız. Dwalin ile Balin ve Dori, Ori, Nori de kardeşler. Bifur, Bofur ve Bombur takımı tamamlıyor. İçlerinden Bombur şişkoluğu ve Bilbo’nun özel arkadaşı oluşuyla bir artı değere sahip.

Martin Freeman’dan söz ettik. Sherlock nerede peki? O, yılın en iyi filmlerinden Tinker Tailor Soldier Spy’da Peter Guillam’ı oynayan Benedict Cumberbatch, Ejderha Simurg’un sesiyle Sherlock kardeşliğini tamamlıyor. Ne güzel!

İyi ama, bundan sonra bizi Shire’ın o masal dünyasına kim taşıyacak?

—